Vajinal Enfeksiyonlar
Vajina, vajen alt genital sistemin bir parçasıdır. Latince kılıf veya kın anlamına gelen vajina dışarıdan hissedilmez. Rahmin alt kısmında, ilişki sırasında penisin giriş yaptığı, bebeğin doğumda çıkış için kullandığı organdır. Aslında kadınların çoğu vajina kelimesini yanlış kullanmaktadır. Vajinamda bir şey hissediyorum dediklerinde çoğunda, dış tarafta yani vulvada bir lezyon vardır. Kadın dış genital bölgesine tıpta vulva adı verilir. Vajenin ön ve arka duvarı normal şartlarda birbirine yapışıktır. Ama, bu boş kanalı çevreleyen mukozal duvarlar aynı akordeon gibi katlantılar içerir ve esnemeye müsaittir. Gerek ilişki sırasında penisin içeriye girmesine müsaade etmesi, gerekse doğumda esneyerek ortalama 3 kglık bebeğin doğumuna izin vermesi bu özelliğinden olmaktadır.
Vajinanın enfeksiyonları klinikte VAJİNİT olarak adlandırılırlar. Vajinitler sadece mikroorganizmalar ile değil, inflamatuar süreçlerle de gelişebilir. Bunu iyi anlayabilmek için sağlıklı vajene bakmak gerekir. Vajen mukozası ruga adı verilen çok katlı epitel ile döşelidir. Rahim ağzından ve vulvadaki Bartholin bezlerinden gelen sıvılar ile vajinanın kayganlığı sağlanır. Östrojen hormonu vajen epitelinin kanlanması ve iyileşmesi için gerekli ve önemli bir hormondur. Vajende çok sayıda mikroorganizma denge halinde bulunur. Özellikle laktobasiller vajende baskındır. Laktobasillerin azalması ve diğer mantar veya bakterilerin artması, yani dengenin bozulması ile de vajinit tablosu oluşabilir.
Normal Vajinal Akıntı Nasıldır?
Üreme çağındaki her kadında fizyolojik olarak bir vajinal akıntı vardır. Miktar olarak ölçülürse 1-4 mL kadar olan beyaz veya şeffaf, bazen ince bazen yoğun genellikle kokusuz bir akıntı olması doğaldır. Vajinanın içerisindeki flora elemanları, rahim ağzı bezlerinden gelen sekresyonlar ve epitelden sızan sıvı bu akıntıyı oluşturur. Vajenin içindeki laktobasil bakterilerden dolayı asidik bir yapısı vardır.
Enfeksiyon ajanları ile olmayan ancak vajenin kozmetik sprey, parfüm sabun veya şampuanlar ile irritasyonu sonucu ‘inflamatuar vajinit’ denilen durum oluşabilir. Menopoz sürecinde östrojen azlığına bağlı olarak gelişen vajinite ‘atrofik vajinit’ adı verilir. Enfeksiyöz olanlardan en sık görülen 3 vajinit: Bakteriyel Vajinit, Kandida Vajiniti, Trikomonas Vajinitidir.
Bakteriyel Vajinit
Bakteriyel vajinitin Gardnerella vajiniti, Bakteriyel Vajinozis gibi adlandırmaları da mevcuttur. Aslında vajende bulunan anaerob bakterilerin (Gardnerella vajinalis, mikoplazma, prevotella, peptostreptokok, mobilinkus spesileri) normalden daha baskın hale gelmesi ile oluşur. Bir nevi flora bozukluğudur. Laktobasiller göreceli olarak azalmıştır. Kötü koku, gri beyaz yapışkan bir akıntı tipiktir. Vajinal duş alınması, çok partner, stres dahi bekteriyel vajinit riskini arttırır. Tedavide partnere ilaç vermeye gerek olmaz. Flora düzenleyicilerin, probiyotiklerin bakteriyel vajinozis nüksünü engellemede rolü vardır. Yapılan çalışmalarda kondom kullanan kadınlarda bakteriyel vajinozisin daha az görüldüğü saptanmıştır.
Kandida Vajiniti (Fungal Enfeksiyonlar)
Mantar enfeksiyonu olarak bilinir. Kadınların hemen hepsini, hayatının bir döneminde etkilemiştir. Normalde vajen florasında bulunan mantarların baskın hale gelerek, enfeksiyon oluşturmasıdır. Çoğu hastada etken candida albicanstır. Vajen ekosisteminde mantar ve bakteriler bir denge halindedir. Bu ekosistem bozulduğunda mantar enfeksiyonuna yatkınlık oluşur. Bağışıklık sisteminin çökmesi (HIV enfeksiyonunda da olur), kortizon kullanımı, diyabet ve gebelik durumlarında ekosistem çökmeye hazırdır. Dirençli ve tekrarlayan mantar vajinitlerinde mutlaka altta yatan böyle bir durum var mı, araştırılmalıdır. Vücudun başka bir yerindeki enfeksiyonun tedavisi için verilen antibiyotikler vajendeki bakterileri öldürerek mantar enfeksiyonuna yol açabilir. Eş zamanlı probiyotik kullanımı önerilebilir.
Mantar enfeksiyonunda tipik olarak beyaz süt kesiği gibi, (çökelek peynirine de benzetilebilir) bir akıntı, beraberinde vajinal, vulvar kaşıntı görülür. Tedavi lokal olarak kullanılan antifungal krem veya fitillerle, oral antifungal ajanlarla yapılabilir. Flora bozukluğu olduğu için genelde partner tedavisine gerek yoktur. Genital bölge temizliği konusunda hasta aydınlatılmalı, sabun deterjan kullanımı engellenmelidir. Ayrıca çok dar kıyafetlerden, sentetik iç çamaşırlarından kaçınılmalıdır.
Trikomonas Vajiniti
Trikomonas vajiniti, cinsel yolla bulaşan paraziter bir hastalıktır. Viral olmayan ve klamidya dışı en sık cinsel yolla bulaşan hastalıktır. Kadınlar, erkeklere kıyasla daha fazla etkilenirler. Trikomonas vajinalis paraziti, vajen, üretra epitelini ve üretra yanındaki bezleri en çok tutar. Kondom ve Nonoxynol-9 gibi spermisitlerin düzenli kullanımı trikomonas enfeksiyon sıklığını azaltır.
Akut Trikomonas vajinitinin tipik bulguları vajende yanma, kaşıntı, idrar yaparken yanma ile birlikte olan, pürülan, kötü kokulu vajinal akıntıdır. İlişkide ağrı veya kasıklarda ağrı eşlik edebilir. Bazen ilişki sonrası kanama olur. Enfeksiyon kronikse yani uzun zamandır varsa bulgular daha hafif olacaktır. Kaşıntı, ilişkide ağrı, minimal vajinal akıntı görülebilir. Muayenede vulva ve vajen kızarık görülecektir. Bulgu verenlerin %30’unda trikomonas için tipik olan sarı yeşil köpüklü akıntı görülür. Vajen mukozasında veya rahim ağzında çilek benzeri kızarıklıklar çok az bir hastada görülür.
Tipik bulguların az hastada görülmesi ve asemptomatik de olabilmesi taşıyıcı bireylerin sayısını arttırmaktadır. Tedavisi metronidazol ile yapılır. Eş tedavisi de mutlaka verilmelidir.
Vajinitler için Risk Faktörleri Nelerdir?
Vajen florası hormonların etkisiyle değişebilir. Normalde östrojen sulu şeffaf bir akıntı yaparken, yumurtlama sonrası progesteron etkisi ile daha koyu beyaz bir akıntı olur. Laktobasillerin dominansı sağlıklı bir vajen için olmazsa olmazdır. Gebelik veya doğum kontrol haplarının kullanımı hormonel etkilerinden dolayı vajinitlere yatkınlık sağlayabilir. Çok sayıda partner olması, sık partner değiştirme, kondom kullanmama, spermisit kremlerin kullanılması cinsellikle ilişkili risk faktörlerindendir. Antibiyotik kullanımı, vajen florasındaki sağlıklı bakterileri öldürerek florayı bozar. Vajinal tampon kullanımı, vajinal duş, spiraller ve kontrolsüz diyabet hastalığı vajinit riskini arttıran durumlardır.
Probiyotiklerin Faydası Var Mıdır?
Genelde sindirim sistemindeki düzeni sağlamak için, iyi huylu bakterilerin takviye probiyotikler şeklinde verilmesi rutindir. Günümüzde vajinal floranın da desteklenmesi amaçlı laktobasiller içeren probiyotikler kullanılmaktadır. Ağızdan veya vajinal yoldan kullanılan çeşitleri bulunmaktadır. Vajinit tedavilerinde nükslerin önlenmesi için özellikle bakteriyel vajinozis tedavisi ile birlikte, antibiyotikler ile birlikte verilebilir.
Vajinal Enfeksiyonlar Tehlikeli Midir?
Vajinit dediğimiz tablo hasta için şikayet yarattığında hayat kalitesini bozar. Bazı enfeksiyonlar sessiz kalıp, vücut direnci düştüğünde üst genital sisteme sıçrayarak daha şiddetli ve komplikasyonları olan Pelvik İnflamatuar Hastalığa yol açabilir. Gebelikte bakteriyel vajinit, trikomonas enfeksiyonu erken doğuma yol açabilir. Cerrahiler sonrası enfeksiyon, vajinal enfeksiyonu olan kadınlarda daha sık görülür (örnek olarak rahim ameliyatı sonrası cuff enfeksiyonu).
Vajinitlerden Nasıl Korunuruz?
Vajinanın sağlıklı florasını bozacak faaliyetlerden uzak durmalıyız. Uzun süreli antibiyotik kullanmamız gerekiyorsa yanına probiyotik eklemek faydalı olacaktır. Vajinal duş kesinlikle önerilmeyen, her türlü enfeksiyonu arttıran bir davranış biçimidir. Genital bölgeyi sabun, duş jeli veya başka temizleyiciler ile yıkamak vulvanın pH dengesini de bozar. Sadece su ile önden arkaya doğru temizlik yapmak en güzelidir. İlla bir temizleyici kullanılacaksa, genital bölge için özel hazırlanmış, uygun pHya sahip temizleme solüsyon veya jellerini kullanabilirler. Cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak bakteriyel vajinozis sıklığını azaltacaktır. Tek partnerlilik de sağlıklı bir cinsel yaşam için önemlidir.
Genital bölgenin hava alabilmesi adına çok dar kıyafetlerden uzak durmak, pamuklu iç çamaşırı kullanmak, günlük çamaşır değiştirmek, bol su içmek vajen sağlığı için önerilmektedir. Çok şekerli gıdalardan da uzak durulmalıdır.
DOKTORUNUZA SORUN
