HPV Aşıları
Açılımı Human Papilloma virüs olan HPV, cinsel yolla bulaşan bir patojendir. Kadın ve erkeklerde anogenital ve orofarengeal hastalığa yol açar. Kadınlarda serviks kanserindeki asıl patojendir. HPV toplumda oldukça yaygındır. Dünya genelinde tüm serviks kanserlerinde %70 tip 16 ve 18 HPV sorumludur. Diğer yüksek riskli tipler; tip 31,33,45,52 ve 58 HPVler %20 etkendir. Genital siğillerin %90’ında tip 6 ve 11 HPV sorumludur.
HPV enfeksiyonu ve HPV ilişkili kanserden korunmak için HPV aşıları geliştirilmiştir. Şu anda geliştirilmiş 3 tür HPV aşısı bulunmaktadır.
- Quadrivalan HPV Aşısı: HPV tip 6,11,16,18 (Merck ilaç firmasının ürettiği Gardasil®)
- 9lu HPV Aşısı: HPV tip 6,11,16,18,31,33,45,52,58 (Gardasil® 9lu)
- Bivalan HPV Aşısı: HPV tip 16,18 (Glaxo Smith Kline firmasının ürettiği Cervarix®)
HPV Aşıları, dünya genelinde birçok ülkede rutin aşı programlarının bir parçasıdır.
HPV ile enfekte kişilerin lezyonları geriletmek amacıyla tedavi amaçlı aşılar için de çalışmalar devam etmektedir; ancak henüz sonuçlanmamıştır.
HPV Aşısı hangi hastalıklara karşı koruma sağlar?
Kadınlarda serviks kanserleri dışında anal, vajinal, vulvar, ve orofarengeal kanserlere karşı koruma sağlamaktadır. Erkeklerde de anal kanserlerin %90ından HPV tip 16 ve 18 sorumludur. Dolayısıyla HPV aşısı anal, orofaringeal ve penil kanserlere karşı korumada etkindir. Ayrıca quadrivalan ve 9lu aşıların anogenital siğillere karşı koruyuculuğu vardır.
HPV Aşılarının Tarihçesi:
İlk defa 1990lı yıllarda HPV virüsüne karşı aşı gelişimi ile ilgili sonuçlar yayımlanmaya başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Kanser Enstitüsü, üniversiteler ve Avustralyadaki üniversitelerin başı çektiği araştırmalar sonrasında, 2006 yılında, HPV aşısı piyasaya sunulmuştur. Ülkemizde de 2007 yılından itibaren ilk quadrivalan Gardasil® uygulanmaya başlamıştır. 2009’da bivalan Cervarix® aşısı, 2023 yılının başında 9’lu aşı da Türkiye’de piyasaya girmiştir.
HPV Aşıları İçin Hangi Yaş Aralığı Uygundur?
HPV aşıları ilk piyasaya çıktıklarında FDA tarafından 9-26 yaş kadınlarda yapılması önerilmiştir. Rutinde HPV aşısı 11-12 yaşlardaki hem kız hem erkek çocukları için önerilmektedir. 9 yaşından itibaren dozlara başlanabilir. İdeal olan cinsellik başlamadan HPV aşı dozlarının tamamlanmasıdır. Günümüzde 26 yaş üst sınırı da kalkmıştır. Kırkbeş yaşa kadar kadınlara aşı uygulanmaktadır. Ancak yaş arttıkça HPV maruziyet ihtimalinin artacağı göz önünde bulundurulursa, HPV aşısı için ideal olan en erken zamanda uygulamaktır. Bağışıklık, daha önce HPV ile karşılaşmamış bireylerde çok daha etkin olmaktadır.
HPV Aşıları Kaç Doz Yapılmalıdır?
9-15+ yaşlarında 6 ay ara ile yapılan iki doz aşı yeterlidir. İkinci dozun 5 aydan önce yapılmaması ama ilk dozdan 12. aya kadar da tamamlanması önerilmektedir. 15 yaşından son 3 doz aşı yapılmalıdır. Aşı uygulama zamanı aşının cinsine göre 0,1,6 veya 0,2,6. Ay şeklinde olabilir. Önerilen zamandan önce aşı yapılması önerilmemektedir. Ancak dozların birkaç hafta gecikmesi sorun yaratmaz. Üç dozun bir yıl içinde tamamlanması esas alınmalıdır.
HPV Aşısının Yan Etkileri Var Mıdır?
HPV aşıları genellikle güvenli ve iyi tolere edilen aşılardır. Ancak unutulmamalıdır ki her aşıda olduğu gibi bu aşı sonrası da bazı istenemeyen etkiler görülebilmektedir. En sık görülen yan etkiler aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik ve ağrıdır. Ateş, halsizlik, baş ağrısı gibi genel belirtiler de görülebilir. Nadiren aşıya bağlı baş dönmesi, bayılma hissi, bulantı ve kusma görülebilmektedir. Çok nadiren, ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir. Aşı yapıldıktan sonra hastanın bir süre gözlem altında tutulması, olası bir allerji durumunda müdahaleye olanak sağlamaktadır.
Hangi Durumlarda HPV Aşısı yapılmamalıdır?
Genel aşı ilkeleri HPV aşıları için de geçerlidir. Aşının herhangi bir bileşenine karşı aşırı duyarlılık durumunda aşı uygulanmamalıdır. Hamilelik döneminde, güvenilirliği net kanıtlanmadığından uygulanmaz. Akut bir hastalık veya enfeksiyon durumlarında aşılama ertelenmelidir. Önceki dozlarda alerji gelişmiş kişilerde uygulanmamalıdır.
Gebelerde HPV Aşısı Nasıl Olmalıdır?
İdeal olarak HPV aşılarının gebelik öncesinde tamamlanması istenir. Aşının gebelik döneminde kullanılmasıyla ilgili yeterli verinin olmaması nedeniyle, gebelikte aşı önerilmez. Kalan dozlar da gebelik sonrasına ertelenir.
Önemli Konular:
- HPV aşısından önce HPV veya sitoloji taraması yapılmasına gerek yoktur. Ayrıca gebelik testi de yapılmasına ihtiyaç duyulmaz.
- HPV ile aşı dozlarının tamamlanması, serviks kanserinin rutin tarama programından çıkmak için bir neden değildir. Hastalar HPV ve sitoloji ile tarama ve muayenelerini yaptırmaya devam etmelidir.
- HPV aşısının koruyuculuğu ile ilgili yapılan çalışmalarda en az 10 yıl korunma sağladığı gösterilmiştir. Yine antikor seviyelerinin de 10 yıl sonunda hala iyi düzeyde olduğu görülmüştür. Tekrarlayan dozlara, günümüz bilgileri ışığında ihtiyaç bulunmamaktadır.
- Ülkemizde daha önce mevcut olan 4lü aşı Gardasil® ile dozlarını tamamlamış olanların, son dozdan 1 yıl sonrasında yine 9’lu aşı takvimini uygulamaları gerekmektedir.
- Hangi aşıyı yapalım sorusuna cevap olarak: Maliyet bir yana bırakılırsa daha çok HPV türüne karşı koruduğundan 9’lu aşı tercih edilmelidir.
DOKTORUNUZA SORUN
