Erken Doğum (Preterm Doğum)
Sağlıklı bir bebeğin gelişim süresi 37-41 haftadır. Obstetri pratiğinde gebelik haftası kadının son adet tarihinden itibaren hesaplanmaktadır. Otuzyedi ile 41 haftalar arasında doğum, zamanında (term) doğum olarak bilinir. Yirminci gebelik haftasından önceki kayıplar düşük olarak adlandırılırken 20-37 hafta arası doğum erken doğum olarak adlandırılır. Otuzdördüncü haftadan önce olan doğumlar erken preterm; 34-37. Haftalar arası ise geç preterm doğumlardır.
Hangi gebeliklerde erken doğum riski vardır? Erken doğumun nedenleri nelerdir?
Erken doğum riski rahmin çok büyüdüğü durumlarda; ki bu bebeğin iri olması veya suyunun fazla olması durumlarında olabilmektedir; artar. Çoğul gebeliklerde erken doğum riski yüksektir. Rahim ağzında yetmezlik olması gebeliğin haftası ilerledikçe oluşan baskıya rahim ağzı dokusunun bütünlüğünü koruyamaması olarak anlatılabilir ve çok erken doğumlar (gebeliğin 2. üçayında) ile karakterizedir. Uterin anomaliler yani rahimde şekil bozuklukları, eğer rahim genişliği yeterli değilse erken doğum ile ilişkilidir. Annedeki stresin erken doğuma neden olabileceği ile ilgili yayınlar olsa da stresin ölçümü tam olarak yapılamaz ve erken doğum ile direkt ilişkisini göstermek zordur. Bazı enfeksiyon ajanlarının erken doğuma yol açabildiği bilinmektedir. Aşırı fiziksel aktivite, iki gebelik arası sürenin kısa olması, gebeliğe çok kilolu veya çok zayıf başlamak erken doğum riskini arttırır. Daha önceki doğumda erken doğum olması da sonraki gebeliklerde erken doğum riskini arttıracaktır.
Erken doğum, bebeğin veya annenin hayatını tehlikeye atan bir durum varlığında mecburi olarak başlatılmak zorunda kalınabilir. Annede gelişen Gebelik Toksemisi (Preeklampsi) annenin ve bebeğin hayatını tehdit eden çok ciddi bir durumdur ve tek tedavisi doğumdur. Bebeğin akciğerlerinin gelişimi de gözönünde bulundurularak doğum zamanına karar verilir. Annede gebelik kolestazı veya bazı kalp hastalıklarında zamanından önce doğumu planlamak gerekebilir.
Erken doğumun belirtileri nelerdir?
Erken doğum belirtilerinin başında, düzenli olarak izlenen rahim kasılmaları (20 dakikada 4 veya saatte 8) ve kasılmalara ilave olarak, hekim tarafından yapılan muayenede rahim ağzında değişiklikler gelmektedir. Son aylarda düzensiz gelen ve ağrılı olmayan kasılmalar, Braxton Hicks Kasılmaları olarak adlandırılır ve doğuma hazırlık ağrıları da denmektedir. Ancak erken doğumda farklı olarak, kasılmalar düzenli aralıklarla gelmekte ve sıklığı giderek artmaktadır. Ayrıca karnın alt kısmında adet sancısına benzeyen ağrılar, vajina ya da karnın alt bölgesinde basınç hissi, hafif kanama, lekelenme ve bulantı, kusma eşlik edebilir.
Bazen ağrılar olmadan su gelmesi olabilir. Preterm Erken Membran Rüptürü olarak adlandırdığımız bu olay, hastaneye yatarak tedavi ve takip gerektirir. Bebeğin iyilik hali takip edilir ve antibiyotik başlanır. Mümkün ise akciğerlerin olgunlaşması için yapılan iğnelerin etki etmesi için bekleme süresini de hesaba katarak, pediatristler ile de görüşerek uygun koşullarda doğum planlanmalıdır.
Bazen az miktarda amniyon akışı tanıyı zorlaştırabilir. Gözle görünen aktif amniyotik sıvı akışının olmadığı durumlarda özel tanısal testler ile vajendeki sıvı örneğinin bebeğe ait olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Membran rüptürü gebelerde zaman zaman olabilen idrar kaçırmadan da ayırt edilmelidir.
Erken doğum engellenebilir mi?
Erken doğum riski her zaman öngörülemeyebilir. Erken doğum riski yüksek olan gebe kadınlarda riski azaltmaya yönelik girişimler önerilmektedir. Ancak erken doğum başladığında gebenin hastaneye yatırılarak izlemi yapılmalı ve erken doğum ağrılarını önlemeye yönelik tedavi başlatılmalıdır. Günümüzde varolan tedavilerin hiçbiri erken doğumun engellenmesinde %100 etkin değildir.
Riski arttıran bir durum varsa birtakım önlemlerin alınması önerilmektedir. Gebelikte progesteron kullanımının erken doğumu azalttığına dair yayınlar bulunmaktadır. Rahim ağzı kısalığı varsa servikal sütür dediğimiz dikiş ile rahim ağzındaki açılma önlenebilir. İşlemin kendisine ait de riskler olabilmektedir.
Erken Doğumda Ne Gibi Tedaviler Mümkündür?
Erken doğumdan şüphelenir iseniz veya ağrılardan emin değilseniz vakit kaybetmeden doktorunuza ulaşmalısınız. Erken Doğum tanısı konmuş ise, geç kalınmadan bir planlama yapılmalı, bebeğin haftası, kilosu, yenidoğan bakım ihtiyacı gözetilerek doğumun yapılacağı merkez kararlaştırılmalıdır. Erken doğumda kasılmaları yavaşlatan, tokolitik dediğimiz farklı ilaç tedavileri mevcuttur; ancak hepsinin yan etkisi olabilmekte ve hiçbirinin erken doğumu % 100 durduramayacağı bilinmektedir.
DOKTORUNUZA SORUN
